ΓΕΝΙΚΑ
Ο αποκλεισμός του αστεροειδούς γαγγλίου έχει διαγνωστική και θεραπευτική αξία. Εφαρμόζεται στην αντιμετώπιση ποικίλλων επώδυνων καταστάσεων της κεφαλής, του λαιμού, των άνω άκρων και του άνω τμήματος του θώρακα. Αν ο διαγνωστικός αποκλεισμός με τοπικό αναισθητικό επιφέρει ικανοποιητικό αναλγητικό αποτέλεσμα, τότε ακολουθεί νευρόλυση του γαγγλίου με εφαρμογή ραδιοσυχνότητας.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
• Οξύς πόνος έρπητα ζωστήρα
• Μεθερπητική νευραλγία
• Σύνδρομο περίπλοκου περιοχικού πόνου Ι,ΙΙ (CRPS I,II)
• Καρκινικός πόνος κεφαλής, τραχήλου, άνω άκρων
• Άτυπη προσωπαλγία
• Αγγειακές παθήσεις των άνω άκρων
Αγγειόσπασμος
Αρτηριακή εμβολή
Αγγειακή ανεπάρκεια
Raynaud `s syndrome
Σκληρόδερμα
• Μετατραυματικό σύνδρομο (οίδημα, κυάνωση, κρύος ιδρώτας)
• Ανθεκτική στηθάγχη
• Υπεριδρωσία προσώπου και άνω άκρων
• Πόνος μέλους φάντασμα άνω άκρων
ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Το αστεροειδές γάγγλιο σχηματίζεται από την ένωση του κάτω αυχενικού και του πρώτου θωρακικού γαγγλίου καθώς συναντιούνται στην πρόσθια επιφάνεια του σώματος του 7ου αυχενικού σπονδύλου. Το γάγγλιο γειτονεύει πολύ στενά με το καρωτιδικό έλυτρο, τη σπονδυλική αρτηρία, το φρενικό νεύρο και το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο. Στο επίπεδο του 7ου αυχενικού σπονδύλου η σπονδυλική αρτηρία πορεύεται μπροστά από το αστεροειδές γάγγλιο και στο επίπεδο του 6ου αυχενικού σπονδύλου πορεύεται πίσω από το γάγγλιο
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΕΧΝΙΚΗΣ
Ο αποκλεισμός του αστεροειδούς γαγγλίου μπορεί να γίνει με διάφορες τεχνικές. Μια από τις συνηθέστερες είναι η πρόσθια προσπέλαση στο επίπεδο του 6ου αυχενικού σπονδύλου. Σχετικά μεγάλοι όγκοι (5-20ml ) τοπικών αναισθητικών εγχύονται περίπου 2 χιλιοστά επάνω από το φύμα του Chassignac. Ο μεγάλος όγκος χρειάζεται για να διαχυθεί το φάρμακο προς τα κάτω, εκεί όπου βρίσκεται το αστεροειδές γάγγλιο. Η προσπέλαση μπορεί να γίνει και στο επίπεδο του 7ου αυχενικού σπονδύλου με χορήγηση μικρότερου όγκου τοπικού αναισθητικού, ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος της παρακέντησης της σπονδυλικής αρτηρίας και της πρόκλησης πνευμοθώρακα .
Ο αποκλεισμός μπορεί να γίνει με:
• τυφλή μέθοδο και ψηλάφηση των ανατομικών οδηγών σημείων
• ακτινοσκοπική καθοδήγηση
• καθοδήγηση με χρήση υπερηχογραφίας
Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση με ένα μαξιλάρι κάτω από τους ώμους, ώστε ο λαιμός να είναι σε ελαφρά υπερέκταση και το στόμα ελαφρώς ανοιχτό. Αφού γίνει τοπική αντισηψία της περιοχής, ο ιατρός απωθεί με τα δάχτυλα του ενός χεριού το στερνοκλειδομαστοειδή μυ και την καρωτίδα του ασθενούς και ψηλαφεί το φύμα του Chassignac. Στο σημείο παρακέντησης εφαρμόζει τοπική αναισθησία στο δέρμα και εισάγει βελόνα η οποία προωθείται με ακτινοσκοπική καθοδήγηση έως ότου έρθει σε επαφή με το φύμα. Η σωστή θέση της βελόνας επιβεβαιώνεται με τη χορήγηση σκιαστικού και τη λήψη ακτινοσκοπικών εικόνων σε προσθιοπίσθια και πλάγια θέση. Η βελόνα αποσύρεται περίπου 2 mm και ακολουθεί αργή και ελεγχόμενη έγχυση του διαλύματος φαρμάκων.
Μερικοί ασθενείς αμέσως μετά από τον αποκλεισμό αναπτύσσουν σύνδρομο Horner (πτώση βλεφάρου, μύση (σμίκρυνση) της κόρης του οφθαλμού, ανιδρωσία της πλευράς που αποκλείστηκε). Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν μετά τη διακοπή της δράσης του τοπικού αναισθητικού (περίπου 4-6 ώρες). Η τεχνική ολοκληρώνεται σε περίπου 15 λεπτά.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες μελέτες για την αποτελεσματικότητα του αποκλεισμού του αστεροειδούς γαγγλίου. Αναφορές περιστατικών και μικρές κλινικές μελέτες αναφέρουν εντυπωσιακά αποτελέσματα σε πολλές περιπτώσεις ασθενών.
ΠΗΓΕΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
1. PAIN PRACTICE JOURNAL
2. BONICA`S MANAGEMENT OF PAIN
3. PAIN PHYSICIAN JOURNAL
4. INTERVENTIONAL PAIN MANAGEMENT BOOK
5. MANUAL OF RF TECHNIQUE (GAUCI)
ΑΡΘΡΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ:
1. Chester M, Hammond C, Leach A. Long-term benefits of stellate ganglion block in severe chronic refractory angina. Pain. 2000 Jul;87(1):103-5.
2. Elias M. Continuous cervico-thoracic sympathetic ganglion block: therapeutic modality for arterial insufficiency of the arm of a neonate. Middle East J Anesthesiol. 2001 Oct;16(3):359-63.
3. Gofeld M, Bhatia A, Abbas S, Ganapathy S, Johnson M. Development and validation of a new technique for ultrasound-guided stellate ganglion block. Reg Anesth Pain Med. 2009 Sep-Oct;34(5):475-9.
4. Klyscz T, Jünger M, Meyer H, Rassner G. Improvement of acral circulation in a patient with systemic sclerosis with stellate blocks. Vasa. 1998 Feb;27(1):39-42.
5. Lagade M, Poppers PJ: Stellate ganglion block: A therapeutic modality for arterial insufficiency of the arm in premature infants. Anesthesiology. 1984;61:203-204.
6. Lipov EG, Joshi JR, Sanders S, Slavin KV. Lipov EG, Joshi JR, Sanders S, Slavin KV. A unifying theory linking the prolonged efficacy of the stellate ganglion block for the treatment of chronic regional pain syndrome (CRPS), hot flashes, and posttraumatic stress disorder (PTSD). Med Hypotheses. 2009 Jun;72(6):657-61. Epub 2009 Feb 23.
7. Lipov EG, Joshi JR, Lipov S, Sanders SE, Siroko MK. Cervical sympathetic blockade in a patient with post-traumatic stress disorder: a case report. Ann Clin Psychiatry. 2008 Oct-Dec;20(4):227-8.
8. Lipov EG, Joshi JR, Sanders S, Wilcox K, Lipov S, Xie H, Maganini R, Slavin K. Effectsof stellate-ganglion block on hot flushes and night awakenings in survivors of breast cancer: a pilot study. Lancet Oncol. 2008 Jun;9(6):523-32. Epub 2008 May 15.
9. Marples, IL, Atkin RE. Stellate ganglion block. Pain Rev 2001; 8: 3-11.
10. Moore R, Groves D, Hammond C, Leach A, Chester MR. Temporary sympathectomy in the treatment of chronic refractory angina. J Pain Symptom Manage. 2005 Aug;30(2):183-91.
11. Narouze S, Vydyanathan A, Patel N. Pain Physician. Ultrasound-guided stellate ganglion block successfully prevented esophageal puncture. Pain Physician. 2007 Nov;10(6):747-52.
12. Shibata Y, Fujiwara Y, Komatsu T. A new approach of ultrasound-guided stellate ganglion block. Anesth Analg. 2007 Aug;105(2):550-1.
13. Stanik-Hutt JA. Management options for angina refractory to maximal medical and surgical interventions. AACN Clin Issues. 2005 Jul-Sep;16(3):320-32.
